Project Description
Hoe mensen keuzes maken rondom hun gezondheid fascineert me al een tijd. Dit was een belangrijke drijver voor mijn onderzoek over vaccinatie-acceptatie een aantal jaar geleden, maar ook nu in de coronatijd is dit weer zeer actueel. Op Saba is het erg zichtbaar dat de inrichting van de samenleving zo’n grote invloed heeft op hoe mensen eten en bewegen. In deze blog blik ik nog een keer terug op mijn half jaar aan de andere kant van de oceaan en probeer ik een beeld te schetsen van de invloed van de Sabaanse omgeving op het menu.
Saba is eigenlijk niets anders dan een vulkaan in de Caribische Zee. Ongeveer 12m2 groot, waarbij een vlak stukje grond moeilijk te vinden is. Het heeft een ruwe, rotsachtige kust met kliffen. Hier is het droog en je vindt er grote leguanen en cactussen. Op maar een paar plekken is het mogelijk bij de zee te komen. ‘Wandering sand’ zorgt ervoor dat er af en toe een strandje is. De vulkaan zelf heeft een tropisch, vochtig bos en steile hellingen. Een hele andere vegetatie dan aan zee.
Zwaar werk, dus genoeg beweging
Ondanks dit ontoegankelijke terrein zorgden boeren er in de jaren 50 voor dat het eiland redelijk zelfvoorzienend was. Op verschillende plekken op het eiland werden stukjes land ontgonnen; de verschillende families verbouwden daar hun groenten. Ook werden er geiten en kippen gehouden. Het was geen gemakkelijk leven en zwaar werk, maar de meeste mensen kregen in ieder geval genoeg beweging terwijl ze de verse oogst van hun land haalden.
Keuzes en kippen
Nu ziet het leven op Saba er heel anders uit, om veel verschillende redenen. Wat meespeelt is dat het verhuren van je huis sinds een aantal jaren veel meer oplevert dan landbouw of veeteelt, terwijl het fysiek veel minder zwaar werk is. Dit maakt dat mensen hierin andere keuzes maken. Ook een factor is het grote aantal loslopende geiten en kippen. Deze zorgen voor frustratie in de landbouw: voor je verse groenten goed en wel klaar zijn, zijn ze vaak al opgegeten door deze ‘vrienden’. Daarnaast zijn natuurlijk de mogelijkheden voor het importeren van voedsel veel uitgebreider geworden.
Boodschappenboot
Dit heeft tot gevolg dat tegenwoordig eigenlijk al het voedsel geïmporteerd wordt. Op woensdag komt de boodschappenboot: een vrachtboot vanuit Sint Maarten, die de voorraad brengt voor alle supermarkten en restaurants. Omdat dit maar één keer in de week gebeurt, is woensdag de beste dag om boodschappen te doen. Maar zelfs op woensdag is de voorraad verse producten beperkt: een consequentie van de locatie aan het einde van de voorraadlijn. Dit maakt dat deze producten ook nog eens erg duur zijn.
Voedselhoudbaarheid en -kwaliteit
Naast dat de lange aanvoerlijn gevolgen heeft voor het aanbod van vers voedsel, heeft het ook gevolgen voor de kwaliteit. Bij het vervoeren van bevroren vlees bijvoorbeeld, hoeft afstand geen probleem te zijn; als tenminste een goede ‘cold chain’ gewaarborgd is. Jammer genoeg is op verschillende plekken de logistiek niet zo goed als zou moeten, wat je direct terugziet in de kwaliteit van het voedsel op het eiland. Verder zijn het vochtige klimaat en de zoute zeelucht niet bevorderlijk voor de houdbaarheid van producten. Ook zorgt dit klimaat voor meer ongedierte. Dit leidde er bijvoorbeeld toe dat bij één van de supermarkten een tijdje geen pasta te koop was, vanwege een plaag met ‘rice weevils’. Ten slotte zorgt ook de slechte onderhandelingspositie aan het einde van een voorraadlijn – je kan slechte kwaliteit niet meer terugsturen en geld terug kan je wel helemaal vergeten – ervoor dat het vaak de producten van mindere kwaliteit zijn die hier terecht komen.
Deze matige beschikbaarheid van betaalbaar, veilig en vers voedsel heeft een grote invloed op het voedingspatroon van veel Sabanen. Bewerkt voedsel is vaak langer houdbaar en met zout en vet kan je best wat kwaliteitsvermindering maskeren. Kortom: het maakt een gezonde keuze niet makkelijk.
Voedingspatroon aanpassen
Maar toch is dit niet het hele verhaal. Voor mijn gezin bijvoorbeeld, betekent de schaarste van verse groenten en fruit iets heel anders. Ik merk dat we hier de afgelopen maanden extra op zijn gaan focussen: geen appel gaat verloren, we worden steeds creatiever met eten en we zijn erg blij met de moestuin van mijn echtgenoot (gelukkig zonder geiten). Ik heb het gevoel dat ik mogelijk zelfs meer fruit eet dan een half jaar geleden in Nederland. Het ligt dus niet alléén aan de omgeving. Eén van de belangrijkste uitdagingen van de Public Health op Saba is dus: hoe kunnen we de Sabanen ondersteunen hun voedingspatroon zo aan te passen dat dit hun gezondheid positief beïnvloedt? Ook in Nederland, nu in deze intensieve periode alles gericht is op het bestrijden van coronavirus, zou het goed zijn om ons lange termijn public health-belang niet uit het oog te verliezen: hoe kunnen we mensen ondersteunen om ook (of juist?) in deze tijd gezond te leven?
Dit was het laatste deel uit de serie ‘Groeten uit Saba’.
Lees ook deel 1: Zes maanden op een rots, deel 2: Stormen en orkanen en deel 3: Check your people!